Plantafstanden in je voedselbos

In een voedselbos werken we steeds van hoog naar laag. Helemaal in het noorden planten we de allerhoogste bomen, in het zuiden de lagere bomen en struiken. Deze lijn van zuid naar noord (of omgekeerd in het zuidelijk halfrond) kun je verschillende malen toepassen in je voedselbos. De hoofdstructuur van het ontwerp start je meestal met de hoogstam fruitbomen, waarna je telkens kleinere bomen, struiken en planten gaat toevoegen.

De gemiddelde plantafstand in een klassieke hoogstamboomgaard is 8 x 8 m. Dit is de kleinst mogelijke afstand. In je voedselbos zet je best de hoogstammen verder uit elkaar. Zo kun je meerdere lagen toevoegen aan je ontwerp en zal er meer fotosynthese zijn die leidt tot vruchten.

Martin Crawford gebruikt de regel die zegt dat de kroondiameter vermenigvuldigd moet worden met 1,5. Een boom met een diameter van 8 m zet je dan op 8 x 1,5 = 12 m afstand. Commensalist houdt zich ook gemiddeld aan deze regel. Maar wij voegen er onze eigen logica aan toe. Het Commensalist-systeem dient als basis, vergeet niet dat er oneindig veel variaties mogelijk zijn. Onze methode is dus een leidraad en helemaal geen dogma.

Het Commensalist-systeem der plantafstanden

Teken een raster op het plan van je terrein. Elk hokje heeft een oppervlakte van 3,5 m x 3,5 m. De structureel belangrijkste elementen verdelen we in 7 groepen.

De bomen

Gemiddeld neemt:

• Een laagstam één hokje in van 3,5 m x 3,5 m.

• Een halfstam vier hokjes in van 3,5 m x 3,5 m.

• Een hoogstam 16 hokjes in van 3,5 m x 3,5 m.

Kleinfruit

Voor alle kleinfruitstruiken neem je voor het gemak een rij van 1 m breed. Wees er wel van bewust dat struiken zoals een jostabes en een niet gesnoeide rode bes met tijd +- 2 m breed kunnen worden. Hou dit dus in het achterhoofd wanneer je de breedte van je paden bepaalt. De plantafstand in de rij kan voor bijna alle kleinfruit op 1 à 1,25 m gezet worden. Bij professionele frambozen wordt geadviseerd om 6 à 8 planten per strekkende meter te planten, wat een grote investeringskost is op grotere oppervlaktes. Je kunt er ook voor kiezen om er bijvoorbeeld 4 per strekkende meter te zetten. Ze zullen de volgende jaren sowieso ondergrond uitlopen en zo in enkele jaren een mooie dichte rij vormen.

Hakhout

Hakhout kan in bosjes en houtkanten gebruikt worden, maar in een voedselbos is het zeer interessant om deze in dunne rijen (1,5 à 2 m) tussen de fruitbomen te zetten. Deze rijen beplant je met goedkoop bosgoed van 1 of 2 jaar oud, op 1 m afstand van elkaar. Deze hakhoutstroken zet je redelijk dicht tegen de fruitbomen en kap je telkens via de chop & drop-methode wanneer deze te hoog of te breedt uitgroeien. Op deze manier kweek je ter plekke gratis biomassa die kan dienen als mulch, geriefhout of om paddenstoelen op te kweken. Afhankelijk van de situatie kan de soortenkeuze verschillen. Meestal gebruik je pionierssoorten die snel groeien en veel biomassa aanmaken. Enkele voorbeelden:

• Wilg (Salix spp.) 

• Els (Alnus spp.) 

• Anna Paulownaboom (Paulownia tomentosa) (supersnelle groeier, niet aanplanten nabij natuurgebieden, kan woekeren en zich invasief gedragen)

• Populier (Populus spp.)

• Berk (Betula spp.)