Hoe grondwerken uitvoeren in je voedselbos?

Het juiste grondwaterpeil voor je voedselbos

Fruitbomen houden niet van een grondwaterpeil hoger dan 60 cm, aangezien hun wortels kunnen wegrotten wanneer ze te nat staan. De oplossing voor een te hoge grondwaterstand is het uitgraven van grachten en swales. Het water loopt in de grachten en verzamelt zich in swales of poelen. Hou het water op je terrein en laat het rustig in de bodem trekken via poelen, vijvers, swales en wadi’s. In perioden van zeer veel regen loopt al veel te veel zoet water rechtstreeks naar zee en in de zomer hebben we er dan overal te kort. De kunst is om de wateropslagcapaciteit van de bodem te verhogen (lees: het organische stofgehalte te verhogen), zodat we het overtollige water in natte periodes kunnen vasthouden tot de droogte ons terug teistert.

Verhoogde bedden of raised beds in je voedselbos

Door gebruik te maken van verhoogde bedden, kun je ook fruitbomen planten in zones met een te hoge waterstand. De paden graaf je uit en deze aarde gebruik je op je toekomstige bedden. Het pad dat je in de zomer bewandelt, wordt een greppel in de winter waar het water rustig kan intrekken.

Wat is het verschil tussen een gracht, swale, wadi, poel of vijver?

• Een gracht (of greppel in NL): een waterloop, beek of sloot die water afvoert, aanvoert of tijdelijk ophoudt. Meestal een al dan niet recht lijnvormig element. De hellingen zijn meestal aan de steile kant. 

• Een swale (of retentiegreppel in NL): een verzonken stuk land met meestal zachte oevers dat dient om water vast te houden, te laten infiltreren ter plekke of zeer langzaam te transformeren als er een uitgesproken reliëf is. 

• Een wadi: ongeveer hetzelfde als een swale, met het grote verschil dat er een substraat wordt aangebracht om water sneller te laten infiltreren in de bodem als er geen uitgesproken reliëf is. 

• Een poel: een waterpartij die al dan niet uitgegraven is door de mens die meestal gebruikt wordt als drinkplaats door vee, als wateropslagplaats of die dient als natuurfunctie. Het water blijft van nature vastgehouden dankzij de grondwaterstand maar kan ook droogvallen bij lage grondwaterstand. 

• Een vijver: een door de mens uitgegraven waterpartij die meestal een sierfunctie of recreatieve functie heeft. Een vijver doet meestal beroep op een folie of speciaal aangebrachte laag om het water vast te houden.

Zowel swales als wadi’s worden dikwijls door elkaar gebruikt en kunnen beiden een overflow hebben. 

Waarop letten bij graafwerken?

Denk altijd eerst twee keer na voor je grondwerken uitvoert in je (toekomstig) voedselbos. Ten eerste verstoor en compacteer je de bodem. Daarnaast is het ook zeer arbeidsintensief en een dure of tijdrovende investering. Kies je er toch voor, let er dan op dat de verschillende aardlagen niet gemengd worden. Graaf altijd eerst de vruchtbare toplaag weg van de plaats waar je een gat gaat maken én waar de aarde zal komen. Na het gewenste grondverzet gebruik je de verzamelde toplagen bovenop de ophoogplaats. Zo gaat er geen kostbare vruchtbare aarde verloren onder een minder ontwikkelde diepere laag.

Wil je meer leren over voedselbosontwerp? Lees dan ‘Ontwerp je eigen voedselbos’ door Commensalist oprichter Louis De Jaeger of boek een vrijblijvend telefoontje met een van onze Commensalisten.